TVP Kultura - 2024-11-13 20:35

film fabularny

Powieść "Chłopi" pisał Władysław Reymont w latach 1902-1909, w dużej mierze podczas pobytu we Francji. Doskonała pamięć pomogła mu odtworzyć najdrobniejsze szczegóły poznanego ongiś środowiska, gdy jako robotnik kolejowy w powiecie skierniewickim interesował się obyczajami i mentalnością chłopów z okolicznych wsi. W 1924 r. za to arcydzieło literatury autor otrzymał Nagrodę Nobla. Próbę przeniesienia "Chłopów" na ekran podjęto po raz pierwszy w 1920 r. Reymont projekt zaakceptował, zgadzając się nawet na współudział w kierownictwie artystycznym filmu. Po licznych perypetiach film ukończono i w kwietniu 1922 r. odbyła się jego premiera. Borynę zagrał znakomity aktor Mieczysław Frenkiel, a Jagnę - Maria Merita. Po "Chłopów" filmowcy sięgali jeszcze kilka razy. W 1925 r., zdopingowani Nagrodą Nobla, chęć ekranizacji zgłosili Francuzi, ale pisarz odmówił. W 1930 r. zamierzał adaptować powieść na ekran Juliusz Gardan, poprzestał jednak na planach. Dopiero w 1971 r. Jan Rybkowski podjął realizację 13-odcinkowego serialu telewizyjnego. Zdjęcia trwały 220 dni, kręcono je głównie w Pszczonowie, wsi położonej niedaleko Lipiec Reymontowskich, a obok niemal setki aktorów zawodowych wystąpiło wielu mieszkańców Lipiec i Pszczonowa. Po nakręceniu połowy zdjęć - części "Lato" i "Jesień" - reżyser zorientował się, że istnieje również możliwość stworzenia bardziej syntetycznej wersji kinowej. W listopadzie 1972 r. TVP rozpoczęła emisję serialu, a w grudniu 1973 r. odbyła się premiera kolorowej wersji kinowej. Film jest bardziej zwarty konstrukcyjnie i dramatycznie niż jego telewizyjny krewniak. Na dużym ekranie w pełni zaprocentował rozmach inscenizacyjny scen zbiorowych, w pełni zagrały dalsze plany i barwne detale. 56-letni Maciej Boryna, najbogatszy gospodarz w Lipcach, niedawno owdowiały, postanawia ożenić się z najpiękniejszą panną we wsi, Jagną Paczesiówną. Tłumaczy to koniecznością zapewnienia domowi gospodyni, ale kieruje nim przede wszystkim namiętność do dziewczyny. Przeciwko tej decyzji - w obawie o prawa do spadku - protestują dzieci Boryny: syn Antek i jego żona Hanka, mieszkający i gospodarujący razem z Maciejem oraz córka i zięć kowal. Po sprzeczce zakończonej bójką Antek wyprowadza się z Hanką do domu jej ojca. Boryna wyprawia huczne wesele i sprowadza żonę do siebie. Antek i Hanka żyją w skrajnej nędzy. Syn Boryny, od dawna zakochany w Jagnie, zaniedbuje żonę i dzieci. Spotyka się z macochą potajemnie do czasu, gdy stary Boryna, śledzący parę kochanków, przyłapuje ich w stogu. W odruchu zazdrości podpala stóg, Antek i Jagna ledwie uchodzą z życiem. Pogłębia to nienawiść między ojcem i synem, zaostrza konflikt w małżeństwie Macieja. Na wieś spada nieszczęście: dziedzic sprzedaje kawał lasu od pokoleń użytkowany przez mieszkańców Lipiec. Chłopi z Boryną na czele wyruszają do lasu, aby rozpędzić drwali wyrębujących drzewa. Dochodzi do starcia, w trakcie którego Antek - broniąc ojca - zabija człowieka.

wstecz