TVP Historia - 2024-02-29 14:10

teleturniej

W latach Wielkiej Wojny przeciwko sobie walczyli Polacy z trzech zaborów powołani do armii państw zaborczych. Ale wojna stwarzała szansę na odzyskanie niepodległości. Środkiem do tego miały być polskie formacje wojskowe. 16 sierpnia 1914 roku Naczelny Komitet Narodowy powołał Legiony Polskie. Ich zaczyn stanowiła zorganizowana wcześniej przez Józefa Piłsudskiego Pierwsza Kompania Kadrowa. Legiony podlegały dowództwu armii austro - węgierskiej. Jesienią 1916 roku Legiony zostały wycofane na tyły frontu. W grudniu legioniści wkroczyli do Warszawy. Po ogłoszeniu przez władze niemieckie i austro - węgierskie Aktu 5 listopada, Piłsudski został członkiem Tymczasowej Rady Stanu. Latem 1917 roku doszło do tzw. kryzysu przysięgowego. Legioniści, którzy odmówili złożenia przysięgi na wierność cesarzom Austro - Węgier i Niemiec zostali internowani. Część legionistów, poddanych austriackich, trafiła na front włoski. Piłsudski został uwięziony w twierdzy w Magdeburgu. Polskie formacje wojskowe - początkowo ochotnicze - zaczęto tworzyć także w zaborze rosyjskim. Już jesienią 1914 roku rozpoczęto formowanie oddziału, który dał początek I Legionowi, zwanemu "Legionem Puławskim". Wkrótce powstał II Legion, który określano jako "Lubelski". Dały one początek kolejnym formacjom polskim walczącym u boku armii rosyjskiej. Po rewolucji lutowej 1917 roku z inicjatywy Naczelnego Polskiego Komitetu Wojskowego powstał 1. Korpus Polski dowodzony przez generała Józefa Dowbor - Muśnickiego. Po przewrocie bolszewickim generał Dowbor - Muśnicki zaoferował komunistom neutralność Korpusu wobec stron konfliktu w Rosji. Bolszewicy postawili jednak warunki, których Dowbor - Dowbor Muśnicki nie mógł przyjąć. Doszło do walk z Armią Czerwoną Gwardią, a Korpus rozpoczął samodzielne operacje wojskowe na Białorusi. Zdobył twierdzę Bobrujsk i zajął Mińsk. Na przełomie listopada i grudnia 1917 roku rozpoczęto formowanie II i III Korpusu. W czerwcu 1918 roku wszystkie trzy korpusy zostały rozbite i rozbrojone. Jednak zebrani w Kijowie oficerowie polscy postanowili powołać Komisję Wojskową w celu tworzenia nowych jednostek. Wkrótce powstały one na północy w Archangielsku i Murmańsku oraz na południu - w Tyflisie, Odessie i na Kubaniu. 4. Dywizja Strzelców z Kubania przeszła przez Odessę, Czerniowce i Stanisławów, aby pod nazwą 10. Dywizji Piechoty dojść do Wilna. 5. Dywizja Strzelców Polskich zwana "Syberyjską" w niezwykle trudnych warunkach walcząc z bolszewikami, szła przez Powołże, Kazachstan i Syberię, gdzie 10 stycznia 1920 roku została wzięta do niewoli, ale jej ostatni żołnierze dotarli aż do Harbinu w Chinach. W 1917 roku rozpoczęto organizację armii polskiej we Francji. Latem 1918 roku weszła ona do walki na froncie francusko - niemieckim. Od koloru mundurów nazwana została Błękitną Armią. W październiku 1918 roku jej dowódcą został generał Józef Haller, który wcześniej walczył w Rosji. Jednostkę tworzyli głównie byli jeńcy wojenni z armii austriackiej i niemieckiej i polscy emigranci zarobkowi z Europy i Ameryki. Po zakończeniu wojny Błękitna Armia wraz z całym wyposażeniem została przetransportowana do Polski. Ostatnie pododdziały przybyły w czerwcu 1919 roku.

wstecz