TVP Historia - 2023-12-22 09:05

film dokumentalny

13 grudnia 1981 roku na terenie Zakładu Karnego w Łupkowie (Bieszczady) został wyodrębniony tzw. Ośrodek Odosobnienia dla Internowanych. Osadzeni w nim zostali działacze solidarności i peerelowscy opozycjoniści. Po 26 latach w czasie prac remontowych w ZK Łupków na ścianie jednej z cel odnaleziono napis "SOLIDARNOŚĆ" wykonany charakterystycznym krojem, tzw. solidarycą, jak się potem okazało przez jednego z osadzonych. Wydarzenia te stały się pretekstem do powstania filmu dokumentalnego pt. "Wolna Rzeczpospolita Łupkowska". Historia ratowania napisu, jego wykucie wraz z kawałkiem ściany i umieszczenie w gablocie jak zabytkowego fresku, staje się przyczynkiem do wielu wspomnień i refleksji, czym był stan wojenny wtedy, czym jest po latach. Film Arkadiusza Gołębiewskiego wraz z odkuwaniem kolejnych warstw tynku i farby pokrywającej napis pokazuje opresyjność poprzedniego systemu, jego brutalność, nie przez czołgi na ulicach czy działania SB, ale przez postrzeganie, czym to było dla rodzin osadzonych. Wyjątkowością filmu jest nieobecny w przestrzeni publicznej dotyczącej tamtych dni wątek żon i dzieci internowanych, które aby odwiedzić swych mężów, ojców musiały pokonywać setki kilometrów, niedogodności klimatu, ograniczenia stanu wojennego itp. Dla 5 - letniej wówczas Oli i 12 - letniej Agaty stało się to przyczynkiem do trwającej do dziś rzyjaźni. Co z tych wspomnień zostało, czym był, czym jest dziś stan wojenny? Film przez losy jego bohaterów jest próbą świeżego spojrzenia na tamte czasy. Dlaczego 70 proc. osadzonych wtedy w Łupkowie działaczy związku i opozycji demokratycznej zostało zmuszonych do emigracji? Szukanie wartości pierwszej Solidarności przez ratowanie napisu staje się czymś metafizycznym, nie tylko jak się dziś mówi muralem, ale ikoną wolności! Internowani w Łupkowie stworzyli tam podziemną przestrzeń wolności, wydawali gazetki, wykonywali własnoręcznie koperty i inne ciekawe przedmioty, które przetrwały do dziś i do których w przenośni nawiązuje tytuł filmu. Jak nauczał Jan Paweł II: "Niech jeden będzie obok drugiego, a nie jeden przeciw drugiemu", nasi bohaterowie filmu udowodnili, że przeciwstawić się złu można tylko wzajemnie się wspierając, tworząc wspólnie dobro, tak powstała nieformalna Wolna Rzeczpospolita Łupkowska.

wstecz