TVP Polonia - 2023-12-28 16:00

telenowela dokumentalna

Unia w Horodle, kto z kim i dlaczego? Wbrew powszechnym opiniom, w Krewie nie podpisano unii, o czym mówiliśmy już w jednym z odcinków "Takiej historii". Jednakże Koronę i Litwę łączyły różne wspólne projekty, sojusze oraz układy. Władysław Jagiełło i Witold także przechodzili przez różne etapy współpracy, od konfliktów po pełne wzajemne poparcie. Dlatego co kilkanaście lat ich wstępne porozumienie było odnawiane, a związki między oboma krajami zacieśnianie. W 1401 roku w Radomiu wypracowano kompromis, który zakładał, że Witold jest dożywotnim wielkim księciem litewskim, a Litwa jest samodzielnym państwem, choć pod zwierzchnictwem Jagiełły. Porozumienia między władcami zostały potwierdzone przez zebranych panów litewskich i polskich. Stwierdzono także, że w wypadku bezpotomnej śmierci Jagiełły, nowego polskiego króla wybierze polska szlachta, ale w porozumieniu z panami litewskimi. Litwini wystawili analogiczny dokument tego roku w Wilnie i określany on jest unią wileńsko - radomską. Bitwa pod Grunwaldem i pokój toruński zmieniły sytuację. Krzyżacy co prawda zgodzili się, by Żmudź pozostała w rękach litewskich, ale po śmierci Witolda i Jagiełły miała wrócić do Zakonu. Wspólne zwycięstwo pokazało korzyści z sojuszu polsko - litewskiego. Litwini jednak chcieli, żeby relacje te były relacjami równorzędnych partnerów. W 1413 roku, w miejscowości Horodło nad Bugiem, doszło do podpisania kolejnego porozumienia. Wystawiono trzy dokumenty: jeden wspólny Jagiełły i Witolda, drugi podpisany przez 47 panów i szlachty polskiej oraz trzeci podpisany przez 47 panów i bojarów litewskich. Dokumenty panów polskich i litewskich były dosyć ogólne. Zapisano w nich zobowiązania dotyczące wzajemnej pomocy przeciwko wrogom, a także zastrzeżenie, że nie wypowie się wojny bez zgody drugiej strony. Ponadto w dokumencie panów polskich i litewskich informowano o adopcji herbowej, czyli o przyjęciu litewskich bojarów do polskich rodów szlacheckich. Najważniejszym dokumentem horodelskim był ten, który wspólnie wystawili władcy. Zawierał wszystkie warunki porozumienia i współpracy polsko - litewskiej, a także wykaz różnych wolności i przywilejów dla litewskich bojarów, wyłącznie katolików. Zagwarantowano Litwie osobne państwo i własnego księcia, także po śmierci Witolda. Były dwie znaczące różnice. Tron litewski był elekcyjny, a tron polski dziedziczny w ramach dynastii. Polacy musieli uznać kandydata na wielkiego księcia litewskiego za godnego. Kandydat na tron polski powinien uzyskać litewskie poparcie. W Horodle ustalono też, że na Litwę wprowadza się urzędy ziemskie istniejące już w państwie polskim, jak wojewodowie i kasztelanowie. Przywilej ten dotyczył jednak tylko rodzin przyjętych do herbów polskich. Wyboru litewskich bojarów dokonał książę Witold, ale za zgodą Jagiełły, a Polaków wybrał król, więc w większości były to osoby blisko związane z dworem. Na przykład arcybiskup gnieźnieński Mikołaj Trąba przyjął do swego rodu Trąby Krystyna Ościka, protoplastę późniejszych Radziwiłłów.

wstecz