TVP Kultura - 2024-04-02 10:50

film fabularny

Dramat, 155 min, Polska 1968 Scenariusz i reżyseria: Wojciech J. Has Zdjęcia: Stefan Matyjaszkiewicz Muzyka: Wojciech Kilar Występują: Beata Tyszkiewicz, Mariusz Dmochowski, Tadeusz Fijewski, Janina Romanówna, Jan Kreczmar, Wiesław Gołas, Kalina Jędrusik, Andrzej Łapicki, Jan Machulski i inni

Adaptacja powieści Bolesława Prusa. Historia zamożnego kupca warszawskiego Stanisława Wokulskiego i jego miłości do pięknej, lecz zubożałej arystokratki Izabeli Łęckiej. Temu niszczącemu uczuciu Wokulski podporządkowuje swoje interesy, wchodzi w niekorzystne dla siebie układy z rodzinami arystokratycznymi, chcąc w pośredni sposób pomóc ukochanej. Lekceważy uwagi i rady swego przyjaciela i współpracownika Ignacego Rzeckiego (w tej roli Tadeusz Fijewski), daje się zwodzić Izabeli flirtującej po cichu z przystojnym kuzynem Starskim. Premiera "Lalki" w 1968 r. była wielkim wydarzeniem artystycznym. Zrealizowane z dużym rozmachem, ogromną dbałością o szczegóły, choć z konieczności okrojone o kilka wątków, dzieło Hasa nie jest jednak romansem salonowym, jak by można wnosić z krótkiego streszczenia i jak oczekiwała tego, być może, część widzów. Jest przede wszystkim historią kariery człowieka, który wydobywa się z dołów społecznych i który, blisko kresu swej wspinaczki, napotyka przeszkodę nie do pokonania w postaci bariery konwenansu, snobizmu i przesądów. Ale podczas gdy u Prusa główny akcent pada na dramat nieprzeciętnie utalentowanej, ambitnej jednostki walczącej o realizację własnej osobowości, talentów i potencjalnych możliwości, to w filmie Hasa Wokulski, mimo podkreślonych atrybutów siły i energii, jawi się przede wszystkim jako romantyczny marzyciel goniący za chimerami. Izabela jest właśnie jedną z takich chimer. Ta niespełniona miłość stanie się dla Wokulskiego tylko katalizatorem konfliktu, który istniał już wcześniej i który prawdopodobnie istniałby nadal, nawet po wejściu bohatera na niedosiężne salony: konfliktu Wokulskiego ze światem, ze swoim stanem społecznym, powołaniem, temperamentem, sytuacją historyczną kraju. Pogłębi też jego już wcześniej silne poczucie wyobcowania. "Lalka", piękna, chwilami bardzo malarska, oddaje wiernie klimat epoki, jej rodzajowość, typy ludzkie, specyficzny koloryt i wdzięk. Duża w tym zasługa Hasowskiej fascynacji kulturą secesyjną, "staroświeckością" fin de siecle'u.

wstecz