Loading...
TVP 1 - 2024-12-11 03:30
film obyczajowy
Drugi film fabularny w dorobku Jana Jakuba Kolskiego, jednego z najoryginalniejszych polskich reżyserów współczesnych. "Pograbek" był zarazem pierwszym dokonaniem Kolskiego, które przyniosło mu niemal jednogłośne uznanie krytyki. Autor wykreował w nim bowiem swój własny, niepowtarzalny świat, który odegra tak wielką rolę w jego późniejszych filmach. Świat ten należy umiejscowić gdzieś na pograniczu surowej wiejskiej rzeczywistości i baśni, pełnej metafor i symboli. Niby sporo w nim znajomych, swojskich, często naturalistycznie ukazanych realiów, a jednak widza nie opuszcza wrażenie jakiejś bezczasowości, umowności właściwej przypowieściom i parabolom. "Pograbek" stanowi doskonały przykład tej poetyki. Jest to bowiem poruszająca opowieść o mocy miłości, której za tworzywo posłużył dramatyczny epizod z życia dwojga wiejskich "odmieńców". Są nimi tytułowy Pograbek - ociężały umysłowo mężczyzna, żyjący z pochówku koni i ludzi, oraz kulawa dziewczyna zwana "Kuśtyczką". Mimo biedy i wielu krzywd, wyrządzonych przez los, ich związek jest udany. Swoje szczęście Pograbek wyraża najpełniej, mówiąc o dymie unoszącym się z komina i witającym powracającego po pracy gospodarza. Na więcej nie pozwala mu ubogi język. Do pełni szczęścia brakuje obojgu tylko dziecka. Podejrzewając bezpłodność partnera, Kuśtyczka zaczyna mozolnie ciułać pieniądze, by kupić niemowlę od ciężarnej a płochej sąsiadki. Ta jednak w ostatniej chwili wycofuje się z "transakcji". Wówczas Pograbek zdobywa się na wielkie upokorzenie i ofiarę. Proponuje swej kobiecie zapłodnienie przez innego mężczyznę. Będzie nim kowal Materka - znany miejscowy Casanova, a zarazem sprawdzony "reproduktor". Jednak chwilowe w intencjach zejście się Kuśtyczki z Materką przedłuża się. Wreszcie pewnego dnia wracającego do domu Pograbka nie wita już dym z komina. Jednym z największych walorów filmu jest gra aktorów, zwłaszcza kulejącej i pobrzydzonej Grażyny Błęckiej-Kolskiej, "najpiękniejszego w całej wsi" Tadeusza Szymkowa oraz Tadeusza Saniternika, oszczędnymi środkami ukazującego przejmujący dramat swego bohatera. Urody dodaje filmowi także wyjątkowo "czułe" sportretowanie przyrody jako tła dla działań postaci.