TVP Historia - 2023-12-29 20:55

cykl dokumentalny

Komunistyczny aparat państwowy po 1945 roku dążył do podporządkowania sobie Kościoła katolickiego i ograniczenia jego aktywności do tolerowanych przez władze działań w sferze religijnej. Po krótkim okresie w miarę liberalnej polityki wobec Kościoła od początku 1948 roku zaczęto podejmować zdecydowane kroki przeciwko Kościołowi. Powstała dywersyjna struktura tzw. księża patrioci, zaktywizowała się grupa PAX. Kościół spotkały szykany w podatkowej, oświatowej i wydawniczej sferze jego aktywności. Odebrano instytucję charytatywną Caritas. Przeprowadzono kilka pokazowych procesów księży, z wieloletnimi wyrokami w tym także kar śmierci na szczęście niewykonanych. W 1951 roku internowano administratorów apostolskich na tak zwanych ziemiach odzyskanych, a w 1953 roku internowano prymasa Stefana Wyszyńskiego. Rozwiązano blisko 60 niższych seminariów zakonnych, a także internatów i niektórych domów formacyjnych zgromadzeń zakonnych. Na początku 1953 roku w Ministerstwie Bezpieczeństwa Publicznego utworzono Departament XI, który odpowiadał za realizację wytycznych władz w ich stosunkach z Kościołami i związkami wyznaniowymi. Dekret o obsadzaniu stanowisk kościelnych uzależnił od zgody właściwych organów państwowych wszelkie zmiany organizacyjne i personalne oraz zobowiązywał duchowieństwo do składania przed urzędnikami państwowymi ślubowań na wierność PRL. W sierpniu 1954 roku zamknięto wszystkie żeńskie domy zakonne na Ziemiach Zachodnich i Północnych, a wiele zakonnic wysłano do obozów pracy. Jesienią 1955 roku narodził się zamysł likwidacji zakonów. Szczęśliwie tych jak i wielu innych planów nie udało się już zrealizować. Przełomowym dla relacji państwa z Kościołem był rok 1956. Podczas powstania poznańskiego formułowano między innymi żądania rewizji polityki wyznaniowej i uwolnienia prymasa Wyszyńskiego. Nowy I sekretarz partii, Władysław Gomułka, zdawał sobie sprawę, że dla uspokojenia nastrojów społecznych jednym z istotnych gestów jest uwolnienie prymasa Wyszyńskiego.

wstecz