TVP Historia - 2024-04-26 18:30

cykl dokumentalny

Prace nad utworzeniem popieranego przez Stalina ośrodka władzy w Polsce, konkurencyjnego wobec rządu Rzeczypospolitej w Londynie i jego krajowych struktur, już od jesieni 1943 roku prowadzili w Moskwie komuniści skupieni w Związku Patriotów Polskich. Konkretyzacja działań Stalina nastąpiła wiosną 1944 roku, gdy Armia Czerwona zbliżyła się do Bugu, traktowanego przez Związek Sowiecki jako przyszła granica Polski. 20 lipca 1944 roku w Moskwie powołany został Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego, który zainstalowany został przez Sowietów w Chełmie, a następnie w Lublinie. Za głównego wroga uznano Armię Krajową. Łącznie tylko z tak zwanej Polski lubelskiej do stycznia 1945 roku wywieziono do łagrów blisko 50 tysięcy ludzi. Polityka przemocy stała się dla PKWN jedyną realną metodą utrzymania władzy. W marcu 1945 roku, w odpowiedzi na zaproszenie marszałka Georgija Żukowa, szesnastu przywódców Polskiego Państwa Podziemnego stawiło się w Pruszkowie, gdzie miały się rozpocząć rozmowy na temat ułożeni wzajemnych relacji. Wszyscy zostali aresztowani i wywiezieni do Moskwy. W pokazowym procesie 13 zostało skazanych, 3 zmarło lub zostało zamordowanych w sowieckich więzieniach. Sfałszowane zostało referendum latem 1946 roku i wybory parlamentarne w styczniu 1947 roku. Nad społeczeństwem czuwała wszechobecna bezpieka, cenzura i różnego rodzaju aparat represji, inspirowany, organizowany i nierzadko kierowany przez Rosjan. Wydawać by się mogło, że ideologia komunistyczna narzucona Polakom powinna być w pełni odrzucona. Tymczasem tak do końca nie było. Za cenę utraty wolności politycznej i gospodarczej komuniści gwarantowali bezpieczeństwo socjalne oraz awans cywilizacyjny i zawodowy. Ogromną rolę odgrywało hasło powszechnego wykształcenia. Beneficjenci tych przemian stanowili główną podporę systemu komunistycznego.

wstecz