Loading...
TVP Kultura - 2024-06-06 12:45
cykl dokumentalny
Figurki z Ćmielowa znajdują się w najważniejszych światowych muzeach sztuki dekoracyjnej. Projektowane były na przełomie lat 50. i 60. ubiegłego wieku w Instytucie Wzornictwa Przemysłowego w Warszawie. Uznawane za najbardziej oryginalny wytwór polskich projektantów czasów odwilży. Ich autorzy stworzyli nowoczesny styl, który odmienił postrzeganie kameralnej rzeźby i nadał jej rangę dzieła sztuki. Historia porcelanowych figurek sięga połowy lat 50. To wtedy w Instytucie Wzornictwa Przemysłowego w Warszawie zatrudniono czterech młodych artystów rzeźbiarzy: Henryka Jędrasiaka, Mieczysława Naruszewicza, Lubomira Tomaszewskiego i Hannę Orthwein. Młodzi projektanci dostali zadanie stworzenia wzoru figurek, które wejdą do masowej produkcji i spełnią oczekiwania nowej estetyki, zgodnie z którą społeczeństwo socjalistyczne miało się rozstać z ideałami mieszczańskimi. Projektantom udało się zerwać z tradycyjną dekoracyjnością, uciec od pastelowych kolorów i stworzyć bardzo awangardową, syntetyczną i minimalistyczną formę. Ich porcelanowe figurki to właściwie małe rzeźby, które zaprojektowano tak, by oglądać je ze wszystkich stron. Figurki cieszyły się dużą popularnością i szybko znikały z półek sklepowych. Pokazywano je na krajowych i zagranicznych wystawach, gdzie cieszyły się dużym zainteresowaniem. Tak było np. podczas targów w Chicago, gdzie błyskawicznie wyprzedano wszystkie prezentowane egzemplarze, na wystawie w Moskwie do stoiska z figurkami ustawiały się kilometrowe kolejki. Produkowały je wszystkie największe wytwórnie porcelany w Polsce - w Wałbrzychu, Ćmielowie, Chodzieży, Jaworzynie Śląskiej, Katowicach - Bogucicach i Tułowicach. Z produkcji porcelanowej rzeźby zasłynęła jednak przede wszystkim ćmielowska wytwórnia "Świt". Przez 10 lat powstało około 130 projektów, choć nie wszystkie trafiły do produkcji. Autorem blisko 30 wzorów i mistrzem w odtwarzaniu w porcelanie miękkich ruchów i łagodnych kształtów sylwetek kobiecych: hipisowskich dziewczyn w spodniach, śpiewaczek, czeszących i kąpiących się kobiet, a także figurek zoomorficznych, takich jak "Kura", "Kogut", "Wielbłąd" jest Lubomir Tomaszewski. To jego projektom poświęcimy najwięcej uwagi. Porcelanowe ikony sprzed czterech dekad zestawimy z nowymi projektami Marka Cecuły, sprawdzając, jak dziś eksperymentuje się z tym kruchym materiałem. Naszymi ekspertami będą: Katarzyna Rzehak - dyrektor Działu Kreatywnego i PR IWP, historyk sztuki i krytyk designu; Czesława Frejlich - wykładowczyni warszawskiej i krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych; David Crowley - kierownik Department of Critical Writing in Art and Design w Royal College of Art w Londynie; profesor Józefa Mrozek - historyk designu, krytyk designu Krystyna Łuczak - Surówka oraz Marek Cecuła. Dowiemy się od nich, na czym polegał fenomen porcelanowych figurek, jaki był kontekst polityczny i ideologiczny zapotrzebowania na nowoczesną formę, którą te projekty realizowały, czy rzeczywiście figurki są oryginalnym dziełem polskich twórców i nie mają swojego odpowiednika na świecie, w jaki nurt projektowania światowego się wpisują, w jaki sposób odzwierciedlają poszukiwania nowego języka w sztuce. Dlaczego po dekadzie świetności zaprzestano ich produkcji. W dokumentalnej formie pokażemy fragmenty procesu technologii produkcji figurek w fabryce Ćmielowie, a figurki znajdujące się w muzealnych zbiorach pokażemy za pomocą zdjęć kreacyjnych.