TVP Historia - 2023-12-16 20:05

dramat

Filmowy zapis pacyfikacji kopalni "Wujek" - najtragiczniejszego epizodu stanu wojennego. Kazimierz Kutz z wielką dbałością o szczegóły zrealizował patetyczny fresk o tamtych dramatycznych wydarzeniach. Jego film, o niekwestionowanej wartości artystycznej, jest też swoistym hołdem dla odwagi i determinacji górników, którzy nie zawahali się oddać życia za ideały Sierpnia. Katowice, noc z 12 na 13 grudnia 1981 roku. Jednostki wojskowe zajmują strategiczne punkty miasta. Niebawem generał Jaruzelski ogłosi w telewizji wprowadzenie stanu wojennego. Grupa zomowców, rozbijając związkową ochronę, wyciąga z mieszkania przewodniczącego Komisji Zakładowej NSZZ Solidarność w kopalni "Wujek". Wieść o tym szybko przedostaje się do górników. Początkowo zaskoczeni, wkrótce reagują spontanicznym protestem. 14 grudnia w zakładzie wybucha strajk. Robotnicy domagają się zniesienia stanu wojennego i uwolnienia przewodniczącego. Negocjacje z władzami kończą się fiaskiem. Wojsko, ZOMO i milicja przygotowują szturm na kopalnię. Mimo że bohaterem filmu Kutza jest zbiorowość, reżyser nie miał problemu z namówieniem do współpracy renomowanych aktorów. Wielu z nich, choć pojawia się tylko w mniejszych lub większych epizodach, zagrało na najwyższym poziomie. W pamięci pozostają zwłaszcza: wewnętrznie skupiona kreacja Janusza Gajosa jako inżyniera Miodka, Jerzy Radziwiłowicz w kluczowej roli proboszcza oraz pełen dramatyzmu i ekspresji występ Teresy Budzisz - Krzyżanowskiej odtwarzającej postać lekarki pomagającej rannym górnikom. Utrzymany w paradokumentalnej stylistyce utwór Kutza wzbudził zachwyt krytyków, przeważnie rekrutujących się z ludzi, którzy podobnie jak reżyser silnie przeżyli wprowadzenie stanu wojennego. "Śmierć jak kromka chleba" wciąż pozostaje jednym z najważniejszych filmów o stanie wojennym. Przenikliwie odtwarza świadomość strajkujących, którzy ze zwykłych ludzi stają się współtwórcami mitu. Dzięki elegijnej muzyce Wojciecha Kilara, łączącej elementy śląskich melodii z kościelnym chorałem, oraz uniwersalizacji męczeństwa strajkujących, film Kutza przypomina widowisko pasyjne. Jego mottem stają się słowa z górniczej szatni: "Nie pal, zachowaj czystość". W interpretacji proboszcza nabierają one symbolicznego znaczenia: nie dopuść do siebie nienawiści, pielęgnuj wewnętrzną potrzebę wolności. Złote Grono na Lubuskim Lecie Filmowym w Łagowie w 1994 roku. Honorowe Wyróżnienie Jury na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni w 1994 roku.

Dramat społeczno - polityczny, 116 min, Polska 1994 Scenariusz i reżyseria: Kazimierz Kutz Zdjęcia: Wiesław Zdort Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Jerzy Radziwiłowicz, Janusz Gajos, Jerzy Trela, Mariusz Benoit, Roman Jasiński, Roman Garncarczyk, Andrzej Grabowski, Teresa Budzisz - Krzyżanowska, Szymon Kuśmider, Jan Peszek, Anna Dymna, Przemysław Branny, Małgorzata Majewska i inni

wstecz