TVP Historia - 2024-05-06 18:05

debata

Ustawa Rządowa z 3 maja 1791 roku stanowiła naczelny akt państwowy przyjęty w trakcie obrad Sejmu Czteroletniego. Została uchwalona w niezwykłym, przyspieszonym trybie dla zaskoczenia chwilowo nieobecnych w Warszawie przeciwników politycznych. Mechanizmem realizacji reform było Stronnictwo Patriotyczne, które połączyło siły ze stronnictwem królewskim. Po uchwaleniu Konstytucji jej zwolennicy utworzyli nowoczesne ugrupowanie polityczne pod nazwą Zgromadzenia Przyjaciół Ustawy Rządowej 3 Maja. Jego celem było wspieranie dalszej działalności ustawodawczej dla wzmocnienia państwa. Konstytucja zmieniała zasadniczo system prawny Rzeczypospolitej. Wprowadzała ustrój monarchii konstytucyjnej zasadę, dziedziczenia tronu w dynastii saskiej. Na jej kartach zapisano wiele nowych regulacji prawnych, na przykład w kwestiach społecznych. Osłabiona została pozycja magnaterii. Z sejmików usunięto - podatną na wpływy - szlachtę gołotę. Poprawie uległo położenie mieszczan. Choć utrzymano poddaństwo chłopów, rozciągnięto na nich opiekę prawa i rządu krajowego. Postanowienia Konstytucji wzmacniały międzynarodowe położenie państwa. Zniesiono instrument ingerencji obcych mocarstw osławione liberum veto. Zakazywano paraliżujących kraj konfederacji. Konstytucja - mimo iż utrzymana w duchu umiarkowania - została okrzyknięta przez absolutystyczne sąsiednie dwory za rewolucyjną i wyzwanie rzucone monarchicznemu legitymizmowi. Skutkiem tego była w 1792 roku zdrada targowicy, najazd rosyjski, przegrana wojna w obronie Konstytucji, a w następnym roku - drugi rozbiór Polski.

wstecz