TVP Historia - 2024-07-09 17:50

debata

Dla odradzającej się w 1918 roku Rzeczpospolitej naczelnym problemem pozostawały kwestie ustrojowe. Państwo rodziło się do niepodległości, jako nominalnie monarchia, gdyż od Aktu 5 Listopada 1916 roku zasadnicza jego część, uwolniona w 1915 roku spod władzy rosyjskiej, była formalnie Królestwem Polskim, na czele z Radą Regencyjną i rządem. Na drugim biegunie życia politycznego ziem polskich silna była opcja republikańska, o obliczu lewicowym. Najpełniejszy wyraz przyjęła w powołaniu do życia w Lublinie 7 listopada Tymczasowego Rządu Ludowego Republiki Polskiej pod przewodnictwem premiera, PPS - owca, Ignacego Daszyńskiego. Rząd lubelski ogłosił manifest, przewidujący nadanie Polsce ustroju demokratycznej republiki parlamentarnej, zapewniającej wszystkim obywatelom równe prawa polityczne. Lewicowa orientacja rządu wyraziła się m.in. we wprowadzeniu 8 - godzinnego dnia pracy oraz zapowiedzi radykalnych reform społecznych. Powołanie rządu lubelskiego, a następnie, już po przyjeździe do Warszawy Józefa Piłsudskiego, nowego rządu z Jędrzejem Moraczewskim ustabilizowało ustrój odradzającego się państwa jako republiki. Ważnym etapem tego procesu było dobrowolne przekazanie prerogatyw Rady Regencyjnej na ręce Józefa Piłsudskiego. Walka o kształt ustrojowy Polski zakończyła się w styczniu i lutym 1919 roku, powołaniem prawicowego rządu Ignacego Jana Paderewskiego, wyborami, otwarciem Sejmu Konstytucyjnego i przyjęciem 20 lutego 1919 roku Małej Konstytucji. W 1919 roku, po sukcesach Rządu Ludowego, nastał czas rządów prawicy i centrum, usankcjonowany demokratycznie przeprowadzonymi wyborami. W 1921 roku uchwalona została tzw. Konstytucja marcowa.

wstecz