TVP Kultura - 2024-03-22 20:05

dramat

(PAPER MOON) Komediodramat, 99 min, USA, 1973 Reżyseria: Peter Bogdanovich Scenariusz: Alvin Sargent Aktorzy: Ryan O’Neal, Tatum O’Neal, Madeline Kahn, John Hillerman, P. J. Johnson, Burton Gilliam, Randy Quaid, Dorothy Forster, Jessie Lee Fulton, Noble Willingham i inni

Znakomita adaptacja powieści "Addie Pray" Joego Davida Browna, dokonana przez Petera Bogdanovicha ("Ostatni seans filmowy", "Maska") i rozsławiona przede wszystkim za sprawą fenomenalnego aktorskiego debiutu Tatum O’Neal. O’Neal, mająca w trakcie kręcenia filmu niespełna dziesięć lat, zagrała tu swą rówieśnicę - przebiegłą, rezolutną, a zarazem spragnioną rodzinnego ciepła sierotę z czasów Wielkiego Kryzysu. Partneruje jej rodzony ojciec Ryan O’Neal, będący podówczas u szczytu sławy po nominowanej do Oscara i Złotego Globu kreacji w melodramacie "Love Story" (1970). Co nie udało się rodzicowi, udało się córce - występ Tatum przyniósł jej nagrodę Oscara za najlepszą rolę drugoplanową. Do dziś nikomu młodszemu nie udało się zdobyć tego prestiżowego wyróżnienia.

O wartości "Papierowego księżyca" nie decyduje jednak tylko świetne aktorstwo. Na uwagę zasługuje również scenariusz, opowiadający o dość niezwykłej parze życiowych rozbitków. Moses Pray jest około trzydziestoletnim drobnym, lecz pełnym inwencji oszustem, podróżującym po kraju rozklekotanym samochodem i podającym się za wędrownego sprzedawcę luksusowych wydań Biblii. By "zarobić" na skromne utrzymanie wystarcza mu skrupulatna lektura gazetowych nekrologów i proste narzędzia drukarskie. Dzięki tym pierwszym wyszukuje niedawno owdowiałe kobiety, dzięki tym drugim zamieszcza na tytułowej stronie Biblii ozdobne dedykacje od ich zmarłych mężów. Za sprawą swej młodości, uroku osobistego i pewnej zręczności oratorskiej udaje mu się przekonywać zdumione eks - żony, że ich mężowie niedługo przed śmiercią korespondencyjnie i w tajemnicy zamawiali dla nich Biblie. Moses w czasie wolnym od "pracy" lubi się zabawić w towarzystwie bezpruderyjnych pań. Dziwnym zrządzeniem losu jedna z nich dopiero co zmarła, a miejsce jej pogrzebu wypada akurat w pobliżu trasy kolejnego "biznesowego wojażu" hochsztaplera. Pech chce, że po ceremonii pochówku Pray zostaje obarczony przez znajomych denatki bardzo niewygodnym "bagażem. Jest nim - ni mniej, ni więcej - tylko Addie Loggins, dziewięcioletnia córka nieboszczki. Ponieważ ojciec pozostaje nieznany, trzeba małą przetransportować do dalekich krewnych, a Moses akurat ma samochód i jedzie we właściwym kierunku. Początkowo oszust zamierza jak najszybciej pozbyć się małej, lecz wkrótce zauważa, że dziewczynka posiada nietuzinkowy talent do wyłudzania od bliźnich pieniędzy. Chcąc nie chcąc postanawia osobiście dostarczyć dziecko pod wskazany adres, korzystając przez czas podróży z tak bliskich mu zdolności młodocianej pasażerki. Z biegiem czasu pomiędzy nim a Addie rodzi się znacznie głębsza i mocniejsza więź niż tylko"wspólnictwo w interesach". Do świadomości obojga powoli dociera, że być może - zważywszy choćby na identyczny kształt brody - są sobie bliżsi niż początkowo sądzili. "Papierowy księżyc"zrealizowano w kolorze czarno - białym, przez co obraz czasów, które portretuje stał się wiarygodniejszy. Reżyserska zręczność Bogdanovicha sprawiła jednak, że bieda, korupcja, rozkwit przestępczości i bezrobocie towarzyszące okresowi Wielkiego Kryzysu w latach trzydziestych XX wieku w Stanach Zjednoczonych nie przytłoczyły filmu, który jest przede wszystkim pełną ciepła i momentami prawdziwie wzruszającą komedią o rodzącej się rodzinnej bliskości między osamotnionym dzieckiem i równie osamotnionym dorosłym mężczyzną.Niewiele jest filmów w dziejach kina, które ukazywałyby powstawanie tego typu więzi z równą subtelnością. Sukces "Papierowego księży

wstecz